لباس نانو دارای ویژگی های خاص و منحصر به فرد است. فناوری نانو یکی از فناوری هایی است که وارد صنعت پوشاک شد و تحولی بزرگ در ساخت پارچه ها به وجود آورد.
در طی چند سال اخیر مدام شاهد حضور فناوری نانو در عرصه های مختلف هستیم. اما فناوری نانو چیست؟ در این مقاله به موضوعاتی پیرامون لباس نانو، ویژگی های لباس نانو و کاربرد آنها می پردازیم.
لباس ها دارای تاریخچه ای طولانی و پر رمز و راز هستند، از لباس هایی که به عنوان یک پوشش استفاده می شدند تا لباس هایی که به عرصه مد و فشن ورود پیدا کردند، همگی در سرگذشت این کالای ساخته دست بشر مؤثر بوده اند. با این وجود امروزه لباس ها به سوی آینده ای متفاوت در حرکت هستند، آینده ای که لباس ها را از یک پوشیدنی محض به یک پوشیدنی خاص و منحصر به فرد تبدیل می کند. فناوری نانو به تمامی ابعاد زندگی بشر نفوذ پیدا کرده است تا جایی که در صنعت پوشاک نیز شاهد تولید منسوجات هوشمند هستیم. امروزه به کمک فناوری نانو تولیدکنندگان لباس توانسته اند تا ویژگی های جالب و هیجان انگیزی را در لباس ها ایجاد کنند. به عبارت دیگر، فناوری نانو، تولیدکنندگان پوشاک را با ابعاد جدیدی از طراحی آشنا کرده اند.
فناوری نانو چیست؟
در یک تعریف ساده از فناوری نانو می توان اینطور بیان کرد که استفاده از ویژگی های جدیدی از مواد و سیستم هایی در ابعاد بسیار کوچک یعنی ۱ تا ۱۰۰ نانومتر (یک میلیاردیم متر) را فناوری نانو می گویند. ماده در این ابعاد خواص فیزیکی متفاوتی از خود به جا می گذارد، این خواص عموما تحت تاثیر غلبه ویژگی های کوانتومی ماده بر ویژگی فیزیک کلاسیک ماده می باشد. موج چهارم انقلاب صنعتی لقبی است که به حضور پررنگ فناوری نانو در زندگی بشر داده اند.
پارچه های هوشمند
با استفاده از فناوری نانو محصولاتی منحصر به فرد و خاص ساخته می شود به طور مثال ساخت پارچه هایی با ویژگی های خاص از جمله مواردی است که فناوری نانو به صنعت پوشاک عرضه داشته است. با استفاده از فناوری نانو پارچه هایی ساخته شده است که با کثیفی و چین و چروک بیگانه هستند.
اما این اتفاق چطور و چگونه رخ داد؟ با استفاده از فناوری نانو در ویژگی های مولکول های شکل دهنده این نوع پارچه ها تغییراتی اعمال شده است است که در نتیجه این مولکول ها، ویژگی های خاصی را از خود بروز می دهند. تولید پارچه کامپوزیتی با ذرات یا الیاف در اندازه نانو موجب بهبود خواص پارچه بدون افزایش قابل توجهی در وزن، ضخامت و یا سختی می شود. زمانی که نانو ذرات سیلیسی در بافت پارچه ترکیب شوند یا بر سطح آن اسپری شوند، پوششی را ایجاد می کنند که دافع آب و مایعات ایجاد کننده لکه است. بنابراین مایعات بر روی پوشش سیلیس شکل کروی گرفته و به جای نفوذ به داخل آن، از سطح پارچه رها می شوند.
کاربرد نانو در صنعت پوشاک
پارچه های هوشمند یکی از امتیازاتی بود که فناوری نانو به صنعت پوشاک اهدا کرد. از ویژگی های پارچه های هوشمند می توان به استحکام بالای آنها و همچنین جذب یا دفع مواد اشاره کرد. لباس هایی با خاصیت کشسانی بالا، به این صورت که نخ می تواند بارها کشش پیدا کند و ضمنا ویژگی های ارتجاعی خود را همچنان حفظ نماید، به چنین محصولاتی منسوجات هوشمند گفته می شود.
همچنین…
امروزه از پارچه های هوشمند در تولید لباس هایی با ویژگی های متفاوت استفاده می شود به طور مثال لباس هایی که انسان را در برابر سرما و گرمای طاقت فرسا محافظت نمایند و همچنین ایمنی، بهداشت و آسایش را برای انسان ها به همراه داشته باشند.
ویژگی های لباس های نانو
از منسوجات هوشمند تنها برای لباس های روزمره استفاده نمی شود بلکه در لباس هایی به کار برده می شوند که در صورت ضرورت می توانند مفید و مؤثر باشند. به طور مثال لباس هایی که تغییر رنگ می دهند، لباس هایی که عرق را جذب می کنند و همچنان سبک و راحت باقی می مانند. این لباس ها برای نیروهای نظامی و سربازان می تواند یک پوشش فوق العاده عالی و خاص باشد. امروزه از پارچه های هوشمند تنفس پذیر و مقاوم در برابر لکه و کثیفی در ساخت لباس کودکان، لباس های ورزشی و یونیفورم های نظامی نیز کاربرد دارد.
با همه این توضیحات می توان گفت که صنعت نساجی به واسطه فناوری نانو پیشرفت زیادی کرده است، به گونه ای که تولیدکنندگان و شرکت‌های نساجی تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند تا پارچه‌هایی را تولید کنند که این توانایی را داشته باشند تا خود را با تغییرات محیط وفق دهند.
مزایای استفاده از لباس های نانو
لباس هایی که از فناوری نانو بهره مند هستند از ویژگی‌های مثبت جدیدی مانند ضد آب بودن، ضد لکه بودن، ضد باکتری، ضد چروک و ضد الکتریسیته ساکن نیز برخوردارند. برخی از محققین معتقد هستند که تولید لباس های نانو می تواند اثرات زیانباری بر زندگی آبزیان داشته باشد چون این لباس ها در اثر شستشو مقداری از مواد تشکیل دهنده خود از جمله یون نقره را از دست می دهند و ورود این ماده به آب می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در زندگی آبزیان شود. با این وجود، تأثیرات مثبت فناوری نانو در صنعت پوشاک خیلی بیشتر و به صرفه تر از ضررهای احتمالی آن است. چون تکنولوژی نانو با استفاده از منابع کمتر، باعث صرفه‌جویی در مواد خام و همچنین ارتقاء کیفیت زندگی می‌شود.
ارتقای سطح بهداشت
میزان رطوبت لباس در برابر تعریق شدید نیز از طریق فناوری نانو کنترل شده است به عبارت دیگر با استفاده از این فناوری سطح بهداشت ارتقا پیدا می کند تا جایی که لباس هایی وارد بازار شده اند که ضد بو، ضد لکه، ضد حساسیت، ضد قارچ و ضد باکتری هستند.
نانو به صورت یک لایه جدا روی لباس عمل می کند به طوری که هر نوع لکه چای، نوشابه، سس و … را به صورت یک لایه جدا کرده و از بین می‌برد. بنابراین با اطمینان می توان گفت که فناوری نانو کمک کننده خوبی می‌تواند باشد تا دیگر نگران لک شدن لباس‌هایمان و چین و چروک آنها نباشیم. نانو در لباس ها مانند یک لایه عمل می‌کند، لایه ای که هوا در آن جریان دارد و بو نمی گیرد.
نانو در لباس های زیر
یکی از موارد پرکاربرد نانو در تولید لباس های زیر است چون این لباس ها در تماس مستقیم با پوست قرار دارند بنابراین به آسانی بو می گیرند، لک می شوند و تغییر رنگ می دهند و تمامی این موارد برای سلامتی افراد مضر می باشد، به طوری که ممکن است باعث بیماری‌های پوستی همچون قارچ، التهاب پوستی و سوزش بدن شوند.
بنابراین اگر تولید کنندگان از نانو ذرات برای تولید پارچه و الیافی که برای لباس زیر نیاز است، استفاده کنند، می‌توان از رشد میکروب‌ها و باکتری‌ها بر روی لباس زیرها جلوگیری کرد. چون نانو خاصیت ضد باکتریایی بالایی دارد.
لباس های ضد الکتریسیته
استفاده از نانو در صنعت پوشاک به همین موارد محدود نمی باشد بلکه با استفاده از فناوری نانو در تولید لباس‌های ضد الکتریسیته ساکن، تا حد زیادی یه ایمنی افراد نیز کمک شده است. همچنین این فناوری توانایی کاهش بار را دارد و باعث دفع موادی می‌شود که بر اثر بار روی الیاف لباس افراد چسبیده است. یکی از موارد جالب این است که با به کار بردن نانو در پارچه های نایلونی و پلی استر امکان خروج رطوبت از لباس وجود دارد، به عبارت دیگر لباس قابلیت تنفس پذیری خود را همچنان حفظ می کند.
پارچه نانو
فناوری نانو تاثیر بسیار زیادی بر روی پارچه ها گذاشته است تا جایی که باعث بهبود و ارتقا کیفیت آنها شده است. در حال حاضر حدود ۳۰ کشور در حال کار بر روی نوآوری در پارچه هایی با تکنولوژی نانو هستند.
نانو بیشتر به عنوان یک محافظ نامرئی بر روی سطوح پارچه عمل می کند. نانو با دفع سریع مایعات و پاک کردن آسان انواع لکه نقش یک محافظ دائمی را بر عهده دارد. به کمک نانو هیچ مایع خارجی یا ماده چرب نمی تواند به سطح لباس یا پارچه نفوذ کند. بنابراین نانو با حفظ بافت و رنگ دائمی پارچه زمینه را فراهم می کند تا انواع لکه قهوه، سس گوجه فرنگی، روغن، شربت و دیگر مایعات گرم یا سرد به راحتی از روی پارچه یا لباس پاک شوند.
آینده پارچه های هوشمند
در حال حاضر شرکت های بسیاری در حال تولید پارچه های هوشمند هستند. تولید کنندگان پوشاک همواره سعی دارند تا ویژگی های لباس ها را با توجه به شرایط محیطی تغییر داده و حتی لباس هایی را طراحی و تولید کنند که مراقب علایم حیاتی بدن باشند و یک نقش حفاظتی را بر عهده بگیرند. امروزه رقابت بر سر تولید پارچه های هوشمند باعث شده است تا در صنعت جهانی پارچه هایی بر مبنای فناوری نانو تولید شوند که نسبت به آب و چروک بسیار مقاوم هستند.
محققان، ورود فناوری نانو به صنایع نساجی را عامل رشد چندین میلیاردی بازار جهانی پارچه های نساجی تا سال ۲۰۲۰ پیش بینی کرده اند. همچنین محققین و مهندسین با درک عمیقی از فعالیت مولکول های ماده در سطح نانو در حال تلاش برای توسعه بسیاری از فناوری ها در این حوزه ها هستند.