الیاف لباس خود را بشناسید، این موضوع یکی از فاکتورهایی هستند که باید در روش شست و شو و مراقبت از انواع مختلف پارچه های لباس هایتان لحاظ شود تا بتوانید مدت طولانی تری از لباس های محبوب و دوست داشتنی خود استفاده کنید.
دنیم
جیکوب دیویس و لیوای استراس در سال 1873 دنیم را ابداع کردند. دنیم از ساختار پنبه ای تشکیل شده و با سایر الیاف بافته می شود تا بتوانند عناصری نظیر الاستین را به آن اضافه کنند. الاستین به پارچه حالت کششی و ارتجاعی می دهد. یکی از معروف ترین محصولات دنیم، جین است، سالانه به طور تقریبی 1/24 بیلیون شلوارجین به فروش می رسد.
جین لباس محبوب و دوست داشتنی
در کمد لباس آقاین و بانوان و همچنین کودکان، حتما لباس جین به چشم می خورد. در این میان شلوار جین از طرف اقشار مختلف جامعه و برای استایل های نیمه رسمی و روزمره مورد استفاده قرار می گیرد. شلوارهای جین چند منظوره هستند و پوشیدن آن ها کاملا راحت است چرا که با انواع تیشرت، پیراهن و ژاکت قابلیت ست شدن دارند.
نحوه شستشوی لباس های جین
همیشه قبل از شستشوی شلوار جین، زیپ ها یا دکمه های شلوار را ببندید و جین را پشت ورو کنید. در صورتی که لباس های جین شما کثیف نیستند و نیازی به شستشو ندارند، می توانید آن ها را منجمد کنید.
منجمد کردن لباس های جین
یادگیری اصولی و صحیح نحوه شستن شلوار جین به حفظ و ماندگاری بیشتر آن کمک می کند. چیپ برگ به عنوان مسئول برند شلوار جین لوی پیشنهاد منجمد کردن لباس های جین را مطرح کرد. به گفته وی شستن مداوم شلوارهای جین کاری طاقت فرسا و همچنین پرهزینه است چرا که شستن مکرر شلوار جین به بافت دنیم آسیب می زند تا جایی که پس از مدتی باید شاهد تغییر رنگ زیبای جین باشیم.
همچنین وی معتقد است که می توانیم لباس جین خود را زمانی که بوی بد از آن استشمام می شود را داخل فریزر قرار دهیم. بوی بد ناشی از وجود سلول های مرده پوست هستند که از سطح پا به شلوار انتقال یافته اند.
هوای آزاد و نور آفتاب
هر چند که این پیشنهاد با مخالفت های فراوانی روبه رو شد در حالی که هدف اصلی از ارائه این پیشنهاد، کاستن از آسیب های صنعت پوشاک به طبیعت بود. شاید برای برخی از افراد به کار بردن این ایده جالب و در عین حال کاربردی باشد و برای برخی دیگر شستشوی لباس های جین تنها راه خلاص شدن از شر کثیفی و بوی بد لباس چرک ها است.
در کنار این موضوع برنارد ردل استادیار رشته زیست شناسی مولکولی در دانشگاه اینسبروک در اتریش می گوید شستشوی هر روز شلوار جین ضروری نیست و همچنین منجمد کردن شلوار جین فقط باکتری های موجود را به خواب می برد در حالی که آنها از بین نمی روند. به نظر این زیست شناس مولکولی، قرار دادن شلوارهای جین در فضای آزاد و در معرض نور خورشید روش مؤثرتری برای از بین بردن بو و باکتری ها است.
همچنین…
یکی از دانشجویان مک کوئین (استاد بوم شناسی انسانی در دانشگاه آلبرتا کانادا که روی نساجی و پارچه مطالعه و تحقیق دارد) به مدت 15 ماه یک شلوار جین را پوشید بدون آنکه در این مدت شلوار را شستشو دهد. در این 15 ماه، در زمان های مختلف میزان باکتری های شلوار اندازه گیری شد و نتیجه ای که به دست آمد کاملا عجیب بود. میزان باکتری های موجود در شلوار جین بعد از 15 ماه استفاده برابر با میزان باکتری های موجود در شلوار جینی بود که 13 روز استفاده شده بود. تحقیقات نشان داد که این باکتری ها کاملا عادی هستند و برای سلامتی انسان خطری ندارند.
طریقه منجمد کردن لباس های جین
برای از بین بردن آلودگی ها و جرم های لباس، آنها را در یک کیسه گذاشته و در فریزر قرار دهید. البته توجه داشته باشید که کثیفی و آلودگی موجود بر روی شلوار یا لباس جین باید کم باشد تا بتوانید از این روش استفاده کنید در غیر اینصورت شستن لباس و شلوار جین تنها راه حل ممکن برای از بین بردن کثیفی ها است. به عبارتی اگر شلوار یا لباس های جین واقعا به شستن نیاز دارند پس بهتر است که با دستگاه لباسشویی و در دمای 30 درجه سانتی گراد شستشو انجام گیرد.
نحوه خشک کردن لباس جین
لباس را روی یک سطح صاف پهن کرده به صورت مسطح یا آویزان خشک کنید. با انجام این کار از چروک شدن جین جلوگیری کرده و نیازی به اتو کردن لباس جین نخواهید داشت.
دنیم در پروسه بازیافت
در صنعت نساجی پروسه بازیافت به صورت سنتی و به صورت مکانیکی برای تولید محصولاتی انجام می گیرد که در عایق سازی و لباس های صنعتی به کار برده می شوند. دنیم از دوام و ماندگاری خوبی برخوردار است و همین ویژگی باعث شده تا بتوان از شلوار جین برای مدت طولانی تری استفاده کرد.
امروزه جین در چرخه بازیافت قرار می گیرد به طوری که سازمان بلوجینز گگرین، جین هایی را که قابل پوشیدن نیستند به عایق ساختمانی تبدیل می کند؛ با این روش لباس های جین مدتی از محل های دفن زباله دور می شوند.
پشم، کشمیر، موی حیوان
از پشم در صنعت نساجی و همچنین در صنایع دیگر دیگر همچون قالی بافی و پارچه بافی استفاده می شود. پشم چیست؟ پشم، نخی است که از پشم حیواناتی مانند گوسفند، بز یا شتر ساخته می شود. به طور مثال پشم کشمیری از بز کشمیری، خز از بایسون و کیویوت از گاو عنبر به دست می آید.
الیاف پشم هنگام چرخش برای ایجاد نخ، به هم چسبیده می شوند و سپس در کارخانجات پوشاک برای ساخت پوشاک استفاده می شوند. پشم گوسفند خواص ضد میکروبی و ضد باکتری دارد که مانع رشد باکتری ها و کپک ها می شود. همین خواص باعث می شود که لباس های پشمی نیازی به شستشوی منظم نداشته باشند.
ویژگی های پشم
همچنین پشم از قابلیت خوبی برای رنگرزی برخوردار است و رنگ پذیر خوبی محسوب می شود. در فصل زمستان عایق پشم، گرما را به خوبی حفظ می کند در حالی که در تابستان گرما و رطوبت را دفع می کند و باعث خنکی بدن می شود. پشم به طور طبیعی در برابر چروک مقاوم است، همچنین پوشش بیرونی پشم باعث دفع مایعات می شود به همین دلیل در این نوع لباس ها لکه های کمتری ایجاد می شود.
نحوه شستشوی پشم
پشم نیز مانند دنیم باید در صورت ضرورت مورد شستشو قرار گیرد. فراموش نکنید که برای شستشوی البسه پشمی باید از مواد شوینده طراحی شده برای پارچه های پشمی استفاده کنید و لباس های پشمی را نمی توانید با دستگاه لباسشویی معمولی بشویید.
زمانی که پارچه پشمی با لباسشویی شسته می شود بیش از اندازه در هم فرو می رود و همین باعث می شود که حالت پارچه پشمی از بین برود. بهترین راه شستن پارچه های پشمی این است که به صورت دستی انجام شود. شستشوی بیش از اندازه پشم، الیاف پشم را تحت فشار قرار می دهد و به مرور زمان آنها را شکننده می کند.
نحوه خشک کردن لباس های پشمی
لباس را روی یک سطح صاف به شکل طبیعی آن پهن کرده و خشک کنید. اگر لباس پشمی را با دست می شویید بهتر است که لباس نم دار را به صورت کاملا صاف روی یک حوله تمیز پهن کنید. سپس حوله را لوله کنید و آب اضافی آن را بچلانید. برای جلوگیری از چروک، به صورت مسطح و صاف پارچه را پهن کنید.
نحوه نگهداری از لباس های پشمی
لباس های پشمی در معرض بیدزدگی هستند، بیدها اغلب سوراخ های بزرگی را روی لباس باقی می گذارند. همچنین پوشیدن لباس های پشمی به طور منظم، احتمال بیدزدگی را به حداقل می رساند. با به کار بردن روش های زیر می توانید احتمال بیدزدگی را کاهش دهید.
در روش اول می توانید توپ های چوب سرو را در داخل کمد و در میان لباس های پشمی قرار دهید. چوب سرو، بیدها را از لباس پشمی دور نگه می دارد.
در روش دوم می توانید لباس های پشمی را در کیسه های پنبه ای نگه دارید چون بیدها از پنبه فراری هستند.
در روش سوم می توانید لباس های پشمی را 24 ساعت در فریزر قرار دهید سپس لباس ها را بیرون آورده و در دمای طبیعی اتاق قرار دهید، این عمل را یکبار دیگر تکرار کنید تا از شر بیدها خلاص شوید. لباس های پشمی علاوه بر حشرات در معرض گرما و نور نیز آسیب پذیر هستند.
بازیافت لباس های پشمی
بازیافت لباس های پشمی همچون سایر منسوجات مزایای اقتصادی و زیست محیطی دارد. لباس های پشمی از عمر طولانی برخوردارند. البته در صورتی که الیاف حیوانی رنگ نشده باشند یا در صورت رنگ شدن با رنگ های گیاهی این کار صورت گرفته باشد مشکلی برای فرآیند تجزیه و کود شدن الیاف پشم پیش نمی آید.
امروزه تعداد کمی از لباس های بازیافتی به لباس های جدید تبدیل می شوند، با این وجود می توان از لباس های پشمی همچون ژاکت های پشمی قدیمی در تولید فرش استفاده کرد. برای تولید پوشاک پایدار، به تغییرات بنیادی تری در صنعت پوشاک نیاز است. لباس ها، پارچه ها و الیاف باید طوری طراحی و تولید شوند که بازیافت و بازسازی آنها امکان پذیر باشد.
پنبه
پنبه توسط صنایع مختلفی در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از قدیمی ترین الیاف موجود در جهان، پنبه است که در تولید پارچه مورد استفاده قرار می گیرد. پنبه سهم 40 درصدی از تولید منسوجات جهان را به خود اختصاص داده است. از پنبه الیاف نرم و کم رنگی بافته می شود، پارچه های تولید شده از این الیاف طبیعی هستند و دارای ترکیبات مصنوعی نیستند.
با آغاز انقلاب صنعتی و افزایش تعداد کارخانه های نساجی و همچنین افزایش دستگاه های ریسندگی، میزان استفاده از پنبه برای تولید پوشاک و پارچه افزایش پیدا کرد.
محبوبیت پنبه در صنعت نساجی
پنبه در مقایسه با ابریشم از دوام بیشتری برخوردار است و سبک تر است. مقاومت کششی و استحکام بسیار بالای پنبه باعث شده که برای تولید لباس های رسمی و غیر رسمی از آن استفاده شود. پارچه های پنبه ای در برخورد با پوست ایجاد حساسیت نمی کنند به همین خاطر در تولید لباس نوزاد و انواع لباس زیر مورد استفاده قرار می گیرند. در کشور ایران به لباس های پنبه ای، لباس های نخی می گویند.
نحوه شستشوی پنبه
الیاف طبیعی پنبه در هنگام شستشو مستعد آب رفتگی است بنابراین لباس های پنبه ای باید در آب سرد یا در آب ولرم (حداکثر 30 درجه سانتی گراد) شسته شوند.
خشک کردن لباس های پنبه ای
لباس هایی از جنس پنبه را باید بعد از شستشو روی یک سطح صاف پهن کرد یا به صورت آویزان خشک کرد تا نیازی به اتو کردن نداشته باشد. همچنین این لباس ها به زمان زیادی برای خشک شدن نیاز ندارند. اگر لباسی نیاز به اتو داشت بهتر است که نمناک باشد یا از تنظیمات بخار اتو استفاده شود.
تجزیه شدن الیاف طبیعی پنبه
الیاف طبیعی پنبه در صورتی که با رنگ های گیاهی رنگرزی شوند، قابلیت این را دارند که تجزیه شوند و به کود تبدیل شوند. البته اکثر لباس های پنبه ای معمولی این قابلیت را ندارند.
پشم مصنوعی
پشم مصنوعی همانطور که از نامش پیداست از الیاف مصنوعی ساخته می شود و براساس ویژگی های پشم نیز طراحی می شود. پشم مصنوعی از ترفتلات پلی اتیلن (پلاستیک PET) ساخته می شود، به این معنی که پشم مصنوعی را می توان از بازیابی بطری های پلاستیکی ساخت.
بازیافت پشم مصنوعی
در مورد بازیابی پشم مصنوعی باید گفت که این نوع الیاف در صورتی که 100% پلی استر باشد قابلیت بازیافت دارد.
خشک کردن لباس هایی که از پشم مصنوعی ساخته شده اند
برای خشک کردن لباس هایی که از پشم مصنوعی ساخته شده اند از خشک کن و اتو استفاده نکنید. گرما و اصطکاک باعث می شود که الیاف ریز پلاستیکی تشکیل دهنده پشم مصنوعی ذوب شوند. این لباس ها را باید در معرض هوای آزاد و روی یک سطح صاف پهن کنید.
ابریشم
ابریشم چیست؟ لیف پروتئینی طبیعی که از پیله کرم ابریشم ساخته می شود. پارچه ابریشمی خیلی سبک و براق است و دارای کشش و مقاومت بالا در برابر پارگی و چروک پذیری است. پارچه های ابریشمی به علت داشتن پروتئین، هادی حرارت نیستند و گرما را در خود نگه می دارند.
نحوه شستشو
قبل از شستشوی این قبیل لباس ها باید به برچسب روی لباس توجه کنید. در صورتی که قصد دارید شستشوی لباس ابریشمی خود را به دستگاه لباسشویی بسپارید از تنظیمات مخصوص پارچه ظریف یا مخصوص ابریشم استفاده کنید یعنی در دمای 30 درجه سانتی گراد یا کمتر لباس را بشویید.
البته برای محافظت از لباس های ابریشمی در هنگام شستشو بهتر است که از کیسه های لباس استفاده کنید. ولی در صورتی که لباس های ابریشمی خود را با دست می شویید، یک چهارم فنجان سرکه سفید تقطیر شده را به 3/5 لیتر آب اضافه کنید. این کار باعث می شود تا پارچه ابریشمی درخشش خود را همچنان حفظ کند.
نحوه خشک کردن لباس های ابریشمی
پس از شستشو، لباس نم دار را روی یک سطح صاف و روی حوله پهن کنید، سپس حوله را لوله کنید تا آب های اضافی بیرون بریزد. برای جلوگیری از چروک بیش از حد به صورت مسطح و صاف، پارچه را پهن کنید. فراموش نکنید که استفاده از خشک کن باعث می شود که لباس آب برود. لباس های ابریشمی را روی جارختی چوبی خشک نکنید زیرا باعث ایجاد لکه در پارچه می شود.
اکریلیک، نایلون، پلی استر
پارچه هایی که از الیاف مصنوعی ساخته می شوند دوستدار محیط زیست نیستند و تجزیه آن ها به صدها سال نیاز دارد. با این وجود امروزه این الیاف کاربردهای متنوعی دارند چون تولید آنها ارزان است و همچنین در مقایسه با بسیاری از الیاف طبیعی دوام بیشتری دارد.
پارچه اکریلیک
پارچه اکریلیک از الیاف اکریلیک ساخته شده است. این نوع پارچه برای اولین بار توسط شرکت دوپون (DuPont) وارد بازار شد. البته امروزه این شرکت پارچه های اکریلیک تولید نمی کند. این پارچه اغلب در ساخت پوشاک و تجهیزات ورزشی کاربرد دارد. همچنین شباهت این پارچه به پشم باعث شده است که در ساخت دستکش، کلاه، شلوار جین و ژاکت مورد استفاده قرار گیرد.
پارچه های اکریلیک کاملا گرم و نرم هستند و در برابر لکه و چروک نیز مقاوم می باشند. این پارچه می تواند جایگزین خوبی برای پشم باشد خصوصا برای افرادی که به پشم حساسیت دارند.
شستشوی پارچه اکریلیک
آب سرد و آب گرم برای پارچه اکریلیک مضر است بنابراین باید از آب ولرم استفاده شود.
ویژگی ها
پارچه های اکریلیک سبک وزن و در عین حال گرم و نرم هستند. در صنعت پوشاک برای تقلید پشم از اکریلیک استفاده می شود، هر چند اکریلیک اصلا به پای خواص پشم نمی رسد ولی برای تولیدکنندگان باعث صرفه جویی در هزینه ها است.
بافت پارچه اکریلیک
بافت اکریلیک به گونه ای طراحی شده است تا آب را دفع کند و همین باعث رشد باکتری ها در بافت پارچه می شود. همچنین بافت این نوع پارچه الکتریسیته ساکن ایجاد می کند و به سایر لباس ها می چسبد. اکریلیک قابل اشتعال است و خیلی دیر خاموش می شود. بافت اکریلیک در برابر سایش مقاومت ندارد و لباس هایی با جنس اکریلیک طول عمر زیادی ندارند.
پارچه اکریلیک در محیط زیست
پارچه های اکریلیک برای محیط زیست مضر می باشند چون در هر بار شستشو مقداری میکروپلاستیک در آب آزاد می کنند که وجود این ماده برای سلامتی انسان و سایر جانداران خطرناک است. ورود اکریلیک به محیط زیست باعث می شود که مواد شیمیایی سمی در طی تجزیه آزاد و وارد محیط زیست شود. پارچه های اکریلیک برای تجزیه شدن به 200 سال زمان نیاز دارند.
نایلون
نایلون به عنوان الیاف کاملا مصنوعی از استحکام خوبی در برابر سایش و کشش برخوردار است به همین دلیل در تولید جوراب های نایلونی مورد استفاده قرار می گیرد.
پلی استر
پارچه پلی استر از الیاف مصنوعی ساخته شده است و مقاومت فوق العاده ای در برابر چروک شدن دارد. از ترکیب پلی استر با الیاف طبیعی منسوجات سبک وزنی همچون ساتن، پیراهن، بلوز و پارچه های پرده ای ساخته می شود.
نحوه خشک کردن لباس هایی با الیاف مصنوعی
این نوع لباس ها برای خشک شدن به زمان زیادی نیاز ندارند پس می توانید آنها را به صورت آویزان خشک کنید. برای خشک کردن پارچه هایی که از الیاف مصنوعی ساخته شده اند هرگز از خشک کن استفاده نکنید چون الیاف را ضعیف می کند و به آنها آسیب می زند.
پارچه هایی با الیاف مصنوعی قابلیت بازیافت دارند یا نه؟
امروزه در بسیاری از کشورها مرکز بازیابی منسوجات، لباس های دور ریختنی را تحویل می گیرند تا آنها را به چرخه بازیافت برگردانند. آتش زدن لباس هایی که دارای الیاف مصنوعی هستند روش مناسبی برای دور انداختن آنها نیست چون در اثر سوختن، در هوا گازهای سمی منتشر می کنند.
ریون (ویسکوز)، لیوسل، مودال
این الیاف اغلب با عنوان الیاف سلولزی وارد صنعت پوشاک شده اند. این الیاف نیمه مصنوعی از مواد طبیعی خام مشتق می شوند ولی برای اینکه به منسوجات قابل پوشیدن تبدیل شوند، به فرآیندهای شیمیایی نیاز دارند تا پروسه تولید آنها کامل شود.
ریون
ریون ساخته دست بشر است بنابراین الیاف آن را به هر گونه ای که بخواهند شکل می دهند به طور مثال به صورت پرزدار یا بلند و الیاف کوتاه ساخته می شود.
شستشوی الیاف سلولزی
برای شستشوی لباس هایی با الیاف سلولزی یا نیمه مصنوعی بهتر است که لباس ها را پشت و رو کرده و سپس در دستگاه لباسشویی قرار دهید. اما اگر قصد دارید که لباس های خود را با دست بشویید، نباید دمای آب از 30 درجه سانتی گراد بیشتر باشد و همچنین از شوینده ملایم استفاده کنید. لازم به ذکر است که برای شستن این قبیل الیاف از نرم کننده استفاده نشود.
لباس های ریون مستعد آب رفتگی هستند پس بهتر است که برای خشک کردن، آنها را روی سطح صاف پهن کرده و خشک کنید. مودال و لیوسل بسیار مقاوم هستند و در صورت نیاز برای خشک کردن آنها می توان از خشک کن استفاده کرد.
نحوه نگهداری این قبیل پارچه ها چروک نمی شوند بنابراین با خیال راحت می توانید آنها را داخل کمد لباس ها آویزان کنید یا در کشوی کمد لباس ها تا کنید